جایگاه نماز در قرآن

جایگاه نماز در قرآن
تاریخ پخش: 29/08/93
بسم الله الرحمن الرحیم
«الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی»
در جلسه‌ای راجع به نماز صحبت کردیم. امتیاز نماز بر همه عبادت‌ها. قرآن یک آیه دارد می‌فرماید: «وَ أَوْحَیْنا» یعنی وحی کردیم. «إِلَیْهِمْ فِعْلَ الْخَیْراتِ» کارهای خیر، بعد می‌گوید: «وَ إِقامَ الصَّلاة» (انبیاء/73) ما به کارهای خیر وحی کردیم. بعد می‌گوید: به نماز وحی کردیم. مگر نماز جزء کار خیر نیست؟ نماز هم جزء کار خیر است. اما خدا اسمش را جدا می‌آورد. پیداست حساب نماز از همه عبادت‌ها جداست.
1- ذکر نام نماز، به صورت جداگانه
آیه‌ی دیگری داریم که می‌گوید: کار خیر انجام دهید، بعد می‌گوید: نماز. در چند جای قرآن، نماز را خدا از کار خیر جدا کرده است. یکوقت شما روضه می‌خوانی یک پرچم هم می‌زنی، دعوت هم می‌کنی. بنر و تابلویی هم می‌زنی. یکبار هم در خانه یک نفر می‌روی و می‌گویی: آقا منزل ما روضه تشریف بیاورید. پیداست این یک نفر با باقی افراد فرق دارد. یک دعوت عمومی است و یک دعوت خصوصی است.
«قُلْ إِنَّ صَلاتی‏ وَ نُسُکی» (انعام/162) نُسُک به معنی عبادت است. حضرت ابراهیم می‌گوید: نماز من و عبادت من... نماز هم جزء عبادت است. ولی می‌گوید: نه! اسم نماز را جدا ببر.‏ جای دیگر هم هست همه را با «واو» و «نون» می‌گوید. مثلاً می‌گوید: «موتون» با وا و نون. ولی به نماز که می‌رسد می‌گوید: «موقیمون»، می‌گوید: «موقیمین». اینجا از نظر ادبیات عرب می‌گوید: «اعنی» یعنی من عنایت خاصی روی اقامه نماز دارم. حالا من کار ندارم... این حرف‌ها به درد فارس‌ها نمی‌خورد. در یک کلمه حساب نماز از همه عبادت‌ها جداست. شهری و دهاتی و فقیر و غنی ندارد. حج برای اغنیاست. خمس و زکات برای اغنیاست. روزه برای آدم سالم است. ولی مسأله نماز هیچ قیدی ندارد. 

نگاهی به آیات حقوقی قرآن کریم (2)

نگاهی به آیات حقوقی قرآن کریم (2)

تاریخ پخش:  08/03/93

بسم الله الرحمن الرحیم

«الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی»

 در دانشگاه تهران خدمت اساتید و دانشجویان رشته‌ی حقوق و سیاست هستیم. بنده هم نه حقوقدان هستم، نه سیاسی. ولی در دو رشته هم کتاب دارم، هم تحقیق. گفتیم در یک بحث تلویزیونی چند تا از آیات را بگوییم که یک جلسه گفتیم و این جلسه هم ادامه بدهیم.

کلمه‌ی «اقامه» در قرآن به چهار چیز گفته شده است. یکی عدالت است. «أَقیمُوا الدِّین‏» (شوری/13) کل دین را به پا داریم.  «أَقیمُوا الصَّلاة» (بقره/43) آیه‌ی قرآن است. «وَ أَقیمُوا الْوَزْن‏» (الرحمن/9) یعنی عدالت. یعنی کلمه‌ای که خدا برای کل دین و برای نماز گفته، همان کلمه را برای قوه‌ی قضاییه گفته است. «وَ أَقیمُوا الْوَزْن‏»، «أَقیمُوا الشَّهادَة لِلَّه‏» (طلاق/2) این پیداست که باید اقامه کرد. اقامه یعنی همت می‌خواهد، عنایت می‌خواهد. عدالت!

1- رعایت عدالت حتی میان حیوانات

من یک چیزی بگویم. برای همه‌ی دانشکده‌ی حقوقی‌ها نو است. نهج‌البلاغه سه قسمت است. قسمت اولش خطبه است. خطبه غیر از خطاب است. نمی‌گویند: خطاب های جمعه! می‌گویند: خطبه‌ی جمعه.خطبه یعنی گفتن حقایق. ولو ممکن است فعلاً مخاطبین نفهمند، بعداً می‌فهمند. خطبه یعنی حقایق را بگو. چه امروز فهمیدند و چه بعداً می‌فهمند. خطبه‌ها!

وسطش نامه‌ها است. به استاندارها و فرماندارها حضرت امیر نوشته چطور حکومت‌داری کنید. آخرش هم کلمات نصیحت، حکمت. خطبه‌ها، نامه‌ها، حکمت‌ها، در این وسط 77 نامه است. البته نهج‌البلاغه این که شما می‌بینید، هفت برابر این است. این نهج‌البلاغه‌ی موجود یک هفتم سخنان امیرالمؤمنین است. کتاب‌هایی نوشتند به نام «مستدرک نهج‌البلاغه» هفت جلد است. مستدرک یعنی کلماتی که سید رضی به آن نرسیده است. 77 نامه، نامه‌ی 25 به مسؤول زکات می‌گوید: تو برو زکات بگیر. در این نامه واقعاً غوغا کرده است. آدم بهت زده می‌شود.
 

نگاهی به آیات حقوقی قرآن کریم

نگاهی به آیات حقوقی قرآن کریم

تاریخ پخش:  01/03/93

بسم الله الرحمن الرحیم

«الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی»

 در دانشکده‌ی حقوق هستیم. خدمت اساتید و دانشجویان حقوق. حدود دو هزار و هفتصد نکته‌ی حقوقی ما از قرآن درآوردیم. کتابی نوشته شده به نام سیمای حقوق در قرآن. این کتاب چون 500، 600 صفحه است چکیده‌اش را اساتید آوردند و یک کتاب درسی در دانشکده قرار دادند. یعنی تفسیر قرآن با نگاه حقوقی و من دیشب فقط آیین دادرسی‌اش را در یادداشت‌هایم دیدم که نکاتی را خدمت شما بگویم. آیین دادرسی در قرآن.

«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم‏»، موضوع: آیین دادرسی. 1- بررسی ادعا. این یک چیز عقلی است. آیه‌اش چیست؟ آیه‌اش می‌گوید: «فَامْتَحِنُوهُنَّ» (ممتحنه/10) اگر مسلمان‌ها به مدینه هجرت کردند، بعد هم خانم‌ها آمدند. برای اینکه ممکن است بعضی از این خانم‌ها، عامل نفوذی باشند یا هر مردی که عامل نفوذی هست می‌گوید: «فَامْتَحِنُوهُنَّ». امتحان کن که این مؤمن هست یا نه؟ یعنی این راست می‌گوید یا دروغ؟ یعنی این باید روشن شود.

1- دوری از سوءظن در امر قضاوت

2- در آیین دادرسی نباید قاضی از اول سوء ظن داشته باشد. نداشتن سوء ظن. این هم یک اصل است. البته کسی پای تلویزیون نگوید چون این بحث بنا است در تلویزیون پخش شود، کسی نگوید: خوب این مربوط به ما نیست، بلند شویم برویم. هرکس هر حرفی بزند، باید بررسی شود. حتی اجازه‌ی بررسی را قرآن به کفار هم می‌دهد.

یک آیه داریم که اگر کافر هستی، به مسلمان ها بگو: آقا من می‌خواهم درباره‌ی دین شما تحقیق کنم. «وَ إِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِکینَ» اگر یکی از مشرکین، «اسْتَجارَکَ» از تو مهلت خواست، «حَتَّى یَسْمَعَ کَلامَ اللَّهِ» (توبه/6) حرف خدا را بشنود، «فَأَجِرْه‏» به او مهلت بده. یعنی اجازه‌ی تحقیق.